از نسل قدیم زبان شناسان / مصطفی عاصی

1396/2/16 ۱۰:۴۴

دکتر یدالله ثمره استاد بازنشسته دانشگاه تهران و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سال 1311 در کرمان متولد شد. در سال 1339 در رشته ادبیات فارسی از دانشگاه تهران لیسانس (کارشناسی) خود را دریافت کرد.

به بهانه نکوداشت استاد دکتر یدالله ثمره

دکتر یدالله ثمره استاد بازنشسته دانشگاه تهران و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سال 1311 در کرمان متولد شد. در سال 1339 در رشته ادبیات فارسی از دانشگاه تهران لیسانس (کارشناسی) خود را دریافت کرد. پس از دو سال تحصیل در دوره دکترای ادبیات فارسی در دانشگاه تهران با دریافت بورس تحصیلی، در سال 1341 به انگلستان عزیمت کرد. در یونیورسیتی کالج لندن، با راهنمایی پروفسور اوکانر، به تحصیل در رشته زبان‌شناسی پرداخت و در سال 1347 درجه دکترا گرفت. گرایش تخصصی ایشان آواشناسی و واج شناسی بود که پس از بازگشت به ایران، از سال 1348 در دانشگاه تهران به تدریس همین درس‌ها پرداخت. حوزه‌های دیگر مورد علاقه استاد ثمره تدریس و پژوهش در زمینه سبک شناسی زبان، رده شناسی زبان و گویش شناسی است. فعالیت‌های پژوهشی آقای دکتر ثمره با همکاری در گروه گویش شناسی فرهنگستان زبان ایران از سال‌های 1350 آغاز می‌شود که در یکی از طرح‌های بزرگ (و ناتمام) فرهنگستان زبان ایران یعنی تدوین اطلس گویش‌های ایران با عنوان طرح فرهنگساز شرکت داشتند. ایشان که در سال 1376 به افتخار بازنشستگی نائل شدند خود از تأثیر استادان بزرگی همچون بدیع الزمان فروزانفر، ذبیح الله صفا، محمد خوانساری، محمد معین و ابراهیم‌  پورداوود در زندگی علمی و پژوهشی‌شان سخن گفته‌اند.

خدمات علمی استاد ثمره به تدریس، محدود نمی‌شود. حضور فعال ایشان در فرهنگستان‌های دوم و سوم، سرپرستی طرح‌های پژوهشی برای بررسی گویش‌های ایران و تألیف و ترجمه کتاب‌های مهم و تأثیر‌گذار و تربیت و راهنمایی دانشجویان پرشمار از دیگر فعالیت‌های علمی ایشان است. تألیف یک دوره پنج جلدی کتاب آموزش زبان فارسی به خارجیان با عنوان اختصاری آزوفا و چند کتاب و نوار آموزشی دیگر مرتبط با همین زمینه از کارهای ماندگار ایشان است. کتاب آواشناسی زبان فارسی ایشان یکی از کتاب‌های درسی دوره‌های کارشناسی ارشد و حتی دکترای زبان شناسی به شمار می‌آید. ترجمه کتاب‌های مهم زبان‌شناسی مانند نظام آوایی زبان اثر لاری هایمن و زبان‌های خاموش اثر یوهانس فریدریش (ترجمه مشترک با دکتر بدرالزمان قریب) جایگاه ویژه‌ای در گسترش زبان شناسی در ایران داشته است. استاد یدالله ثمره براستی چهره‌ای ماندگار در زبان شناسی ایران هستند که همواره به زبان فارسی، عاشقانه خدمت کرده‌اند و به همین دلیل در آغاز تشکیل انجمن زبان شناسی ایران به عنوان نخستین رئیس این انجمن از سوی زبان شناسان ایران برگزیده شدند.

مراسم بزرگداشت و تکریم مقام «یدالله ثمره»؛ امروز ساعت 11 صبح در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی واقع در بزرگراه کردستان، نبش خیابان 64 غربی (دکتر آیینه وند) برگزار می‌شود.

منبع: روزنامه ایران