منادی نگاه علمی به نقش ایرانیان در ارتقای ادب عرب / علی بهرامیان

1395/11/30 ۰۹:۱۹

به شوق هفتاد و نهمین زادروز «آذرتاش آذرنوش» «آذرتاش آذرنوش» در عرصه پژوهشی خود، منشأ خدمات بزرگی شده است که بیشتر در سه جهت قابل بررسی است؛ نخست آنکه او با پژوهش‌های خود سهم ایرانی‌ها را نضج گرفتن و رشد یافتن ادبیات عرب در قرون اولیه و بعدی اسلامی نشان داد

به شوق هفتاد و نهمین زادروز «آذرتاش آذرنوش»

«آذرتاش آذرنوش» در عرصه پژوهشی خود، منشأ خدمات بزرگی شده است که بیشتر در سه جهت قابل بررسی است؛ نخست آنکه او با پژوهش‌های خود سهم ایرانی‌ها را نضج گرفتن و رشد یافتن ادبیات عرب در قرون اولیه و بعدی اسلامی نشان داد. اینکه عربی به منزله زبان جهانی آن روزگار و نه در تملک یک قوم خاص بود. او کوشش کرده در نوشتارهای خود، با کاویدن تعابیر و واژه‌ها، نشانه‌های فرهنگی ایرانی را در شعر ادبای عرب نشان دهد. آنچه در این میان به قوت حضور‌نژاد عرب دامن می‌زند، نظریه شبه فلسفی اتحاد ذهن و زبان است، به این معنا که کسانی که در طول تاریخ به عربی نوشته‌اند، عرب بوده‌اند. در صورتی‌که ایرانیان اندیشمندی چون ابوریحان بیرونی و ابن‌سینا به سبب جهانی بودن عربی از شرق تا غرب، به آن می‌نوشتند تا همه جا مورد استفاده قرار گیرد؛ به مانند امروز که یک ژاپنی به انگلیسی می‌نویسد و چه بسا بهتر از او، به این زبان مسلط باشد. البته هیچ‌کس نمی‌تواند مظاهر تمدن ایرانی را در فرهنگ و ادبیات عرب کتمان و پنهان کند. آذرنوش این مهم را نه از منظر نژادی و احساسی که در وجه علمی مورد بررسی قرار داد و تأکید کرد که هیچ یک از ادبا و حکمای ایرانی، هیچ‌گاه ملیت خود را فراموش نکرده‌اند.

خدمت دیگر آذرنوش، تدریس او در دانشکده الهیات دانشگاه تهران است که افزون بر آنکه در سال‌های پیش از انقلاب، معاون دانشکده بود، سال‌های متمادی به تدریس زبان و ادبیات عربی پرداخت که چندین نسل را از دانش خود بهره‌یاب ساخت. او اما نه فقط در تعلیم، که در جنبه‌های دیگر تحقیقی چون ماخذ‌شناسی و فیش‌نویسی بسیاری را یاری‌رسان بود.

جنبه سومی که در فعالیت‌های او باید بدان اشاره داشت، حضورش به‌عنوان مدیر بخش ادبیات عرب مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی در سه دهه اخیر است. آذرنوش علاوه بر مقالات متعدد - که در مجموعه‌ای 3 جلدی تحت عنوان «در باب ادب تازی» به طبع رسیده است -، با آن شانیت علمی اما طالبان علم را مدد رساند و هر پرسشی را در خضوع و خشوع کامل، پاسخگو بوده است. او یک دانشمند متواضع حقیقی است که بی هیچ‌ منتی، هر نوشتاری به دستش برسد را حک و اصلاح می‌کند و از این جهت، وجودش مغتنم و برگردن خیلی‌ها حق دارد.

نثر او فخیم و فریبا است و به دور از ملال‌آور بودن. مردی برآمده از سنت قدیم فرهنگ ایران است و به زبان فارسی و فرهنگ ایرانی، عرق دارد اما فارغ از تعصب است. به این معنا که ارزش‌های انسانی برایش جایگاه ویژه‌ای داشته و نگاه علمی برایش اولویت دارد.

منبع: روزنامه ایران