پیشنهاد هفتگانه برای بهبود وضعیت نسخ خطی

1395/10/27 ۰۸:۳۹

حجت‌الاسلام والمسلمین رضا مختاری، رییس موسسه کتابشناسی شیعه و از برگزیدگان پانزدهمین آیین گرامیداشت حامیان نسخ خطی، با ارائه هفت پیشنهاد بر ضرورت حفظ و بهره‌وری از نسخ خطی تأکید کرد.

 
پانزدهمین آیین گرامیداشت حامیان نسخ خطی برگزار شد
 
حجت‌الاسلام والمسلمین رضا مختاری، رییس موسسه کتابشناسی شیعه و از برگزیدگان پانزدهمین آیین گرامیداشت حامیان نسخ خطی، با ارائه هفت پیشنهاد بر ضرورت حفظ و بهره‌وری از نسخ خطی تأکید کرد.

 پانزدهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی عصر یکشنبه 26 دی ماه، با حضور غلامرضا امیرخانی، معاون کتابخانه ملی، نجفقلی حبیبی، دبیرعلمی، علی اوجبی، دبیر اجرایی، احسان الله شکراللهی، مدیرکل نسخه‌های خطی و نادر کتابخانه ملی و جمعی از فعالان و حامیان نسخ خطی، در سالن همایش‌های کتابخانه ملی برگزار شد.

غلامرضا امیرخانی در این آیین با اشاره به درگذشت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی گفت: امروز همزمان با هفتمین روز درگذشت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی است؛ فردی که به حمایت از نسخ خطی اهتمام ویژه‌ای داشت و در دوره قبلی همایش گرامیداشت حامیان نسخ خطی با پیام ویژه و پر محتوایی فرستادند. این آیین شجره طیبه ای است که امروز به درختی تناور تبدیل شده و امیدواریم با ادامه نگاه ایشان و همت مسئولان، در آینده‌ای نزدیک به شکلی گسترده ادامه پیدا کند.

معاون کتابخانه ملی دو کشور ایران و افغانستان را دارای رابطه‌ای تاریخی و عمیق عنوان کرد و گفت: رابطه ایران و افغانستان همیشه رابطه‌ای برادرانه بوده و فرهیختگان و دانشمندان دو کشور هیچگاه خودشان را از یکدیگر جدا ندانسته‌اند. بر این اساس در این دوره از تلاش‌های علمی آقای نجیب مایل هروی تحلیل می‌کنیم که اگرچه در بین عوام ناشناخته‌اند، اما در میان محققان و پژوهشگران و فعالان حوزه مخطوطات بسیار شناخته شده هستند.

 مشارکت 259 اثر از 150 ناشر
در ادامه این آیین نجفقلی حبیبی با گرامیداشت هفتمین روز درگذشت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی طی سخنانی گفت: شخصیت آقای هاشمی نه فقط برای ما بلکه برای سیاست مداران جهان نیز شناخته شده بود. او همیشه به مسائل کلان سیاسی توجه داشت و اقدامات بزرگی از جمله پا گرفتن همین کتابخانه ملی ایران، در زمان ریاست جمهوری ایشان به انجام رسید.

دبیر علمی پانزدهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی افزود: در زمان ریاست جمهوری ایشان بحث بر سر این بود که کتابخانه ملی زیر پوشش کدام دستگاه قرار گیرد؛ در آن زمان که من نماینده‌ مجلس بودم، کمیسیونی برای بررسی این موضوع تشکیل شد که در نهایت با بررسی‌های فراوان و درایت آیت‌الله رفسنجانی مقرر شد کتابخانه ملی زیر نظر ریاست جمهوری فعالیت کند.

وی با اشاره به اصلاح آیین نامه این آیین در پانزدهمین دوره برگزاری گفت: با اصلاح آیین‌نامه تصمیم گرفته شد تا این جشنواره هر دو سال یک بار برگزار شود تا فرصت برای کار بر روی آثار بیشتر فراهم شود و با درنظر گرفتن ابعاد مختلف فعالیت در حوزه نسخه‌های خطی، رشته‌های شرکت داده شده در این همایش تا 15 رشته گسترش یافت.

حبیبی افزود: همایش امسال در دو بخش اصلی شامل فهرست نگاری، چاپ عکسی، دین، فلسفه، ادبیات، تاریخ، اسناد و علوم فنون  و بخش جنبی با تمرکز بر فعالیت‌های اهداکنندگان، کتابداران و ناشران برگزار شد و 30 تن از کارشناسان حوزه نسخ خطی کار داوری 259 اثر از 150 ناشر را آغاز کردند که در نهایت 16 اثر برگزیده و شایسته تقدیر شناخته شدند.

پیشنهاد هفتگانه برای حفظ نسخ خطی
حجت‌الاسلام والمسلمین رضا مختاری، رییس موسسه کتابشناسی شیعه نیز به عنوان یکی از برگزیدگان پانزدهمین آیین گرامیداشت حامیان نسخ خطی، با ارائه پیشنهادهایی برای حفظ و بهبود وضعیت نسخ خطی در کشور گفت: کتابخانه‌های ما گنجینه عظیمی از نسخ خطی هستند  که با وجود اینکه سال‌های سال‌ است که به کار فهرست‌نویسی مشغول هستند، اما همچنان نیمی از این آثار فهرست‌نویسی نشده‌اند.

وی افزود: از آنجا که همه اطلاعات موجود از نسخ خطی مربوط به نسخه‌های فهرست نویسی شده است، بسیاری از نسخه‌های خطی هستند که ما هنوز هیچ اطلاعی درباره آنها نداریم؛ بنابر این  پیشنهاد می‌کنم که ابتدا فهرستی هرچند مختصر از کل این نسخه‌ها تهیه شود تا آماری کلی  ازآنها داشته باشیم و سپس به فهرست‌نویسی تفصیلی بپردازیم.

رییس موسسه کتابشناسی شیعه با بیان اینکه وجود غلط در فهرست‌نویسی نسخ خطی جزئی از طبیعت این آثار هستند، گفت: بسیاری از نسخه طبیعتا با اغلاط متعدد در فهرست نویسی روبه‌رو هستند که ما باید به سمت بازنگری و بازنگاری در فهرست‌نویسی نسخ فهرست‌نویسی شده برویم. به طوری که اگر تعداد معدودی کارشناس را به مدت دو ماه به این کار مشغول کنیم، صدها نسخه‌خطی با اطلاعات درست و صحیح در اختیار پژوهشگران قرار خواهد گرفت.

این ناشر برگزیده، انجام فهرست‌نویسی مجزا از مجموعه‌های اهدایی را دیگر پیشنهاد خود عنوان کرد و گفت: اگر کتابخانه‌ها فهرست‌نویسی جداگانه‌ای از مجموعه‌های اهدایی به نام اهدا کننده این آثار انجام دهند، علاوه بر اینکه این کار ذکر خیری از اهدا کنندگان است، عاملی برای ترغیب و تشویق مردم برای اهداء این مجموعه‌ها خواهد بود.
مختاری در ادامه با اشاره برخی از کتابخانه‌ها بلاتکلیف مانده که دارای نسخه‌های خطی در معرض آسیب هستند، گفت: امیدوارم متولیان این امر فکری به حال این کتابخانه‌ها و نسخ خطی در معرض خطر کنند و نسخه‌های خطی در معرض آسیب این کتابخانه‌ها را که تعدادشان در شهرهای مختلف کم نیست، نجات دهند.

رییس موسسه کتابشناسی شیعه با تقدیر از اقداماتی چون تهیه فهرست فنخا و دنا در کتابخانه ملی، گفت: در کنار اینکه درحال فهرست‌نویسی نسخ خطی موجود در کشور هستیم، پیشنهاد می‌کنم فهرستی جهانی از مخطوطات جهان اسلام تهیه و در دسترس همگان قرار گیرد. همچنین با توجه به اهمیت این نسخه‌ها پیشنهاد می‌کنم تا مسئولان بودجه مناسبی را برای خرید نسخ خطی اختصاص دهند تا از خروج آنها از کشور جلوگیری کنیم.

وی همچنین تشکیل انجمنی برای کتابخانه‌هایی که دارای نسخ خطی هستند را ضروری دانست و گفت: با راه اندازی چنینی انجمنی بدون شک می‌توانیم گام‌های ارزشمندی برای حفظ و بهبود وضعیت نسخ خطی انجام دهیم.
 
قدردانی از پژوهشگران گوشه‌نشین
محمد سرور مولایی نیز در این مراسم با ابراز خرسندی از برگزاری بزرگداشت استاد نجیب مایل هروی گفت: خاندان نجیب مایل هروی در بخش فرهنگ و کتاب و شناخت و نگهداری نسخ خطی در افغانستان از اعتبار و سابقه‌ای بالا برخوردار هستند به طوری که پدر ایشان از ادبا و فرهیختگان این کشور به حساب می‌آید. ای کاش کسالت اجازه می‌داد تا در این مراسم حضور داشته باشند و ببیند کشور خودشان و کشور میزبان چگونه قدر اهالی فرهنگ ارج می‌نهند.
 
وی با اشاره به ویژگی‌های آثار نجیب مایل هروی گفت: تصحیح متون و نسخ خطی واقعا کار دشواری است که بدون عشق و علاقه میسر نمی‌شود. معمولا هم شخص فعال در حوزه نسخ خطی چندان دیده و شناخته نمی‌شوند. در آثار ایشان نوعی هنجار شکنی که مورد احترام اهالی فرهنگ و عرفان است دیده می‌شود. او هیچ مطلبی را حتی از معروف‌ترین و معتبرترین مراتب علمی بدون تحقیق قبول نمی‌کند و با بازبینی خاص خود نسخ خطی را با تاکید بر تحقیق تصحیح می‌کند.

مولایی با گرامیداشت یاد و خاطره آیت‌الله هاشمی رفسنجانی گفت: من 51 سال است که در ایران مقیم هستم. در دوره آیت‌الله رفسنجانی بیشترین توجهات به مهاجران و پناهندگان هم زبان افغانستانی را شاهد بودیم و واقعا جز سپاس چیزی نمی‌توانم بگویم. حتی در یک برنامه رسانه‌های فارسی زبان درباره آقای هاشمی نیز یکی از مهاجران افغانستانی از گوشه از دنیا تماس گرفت و مراتب سپاس خود را برای 7 سالی که در ایران مقیم بود ابراز کرد.

این آیین در حالی برگزار شد که استاد نجیب مایل هروی، با وجود تلاش‌های مسئولان برگزاری، به دلیل کسالت قادر به شرکت در این همایش نبود، و حجت‌الاسلام و المسلمین ابهری، از مسئولان این آیین به نمایندگی از ایشان لوح تقدیر این دوره از این آیین را دریافت کردند.

منبع: ایبنا