1395/10/25 ۰۸:۱۱
بیش از 30 سال است که هر سال همزمان با سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی جشنواره‌های مختلف فرهنگی و هنری در ایران برگزار می‌شود؛جشنواره‌هایی که فرصت خوبی برای معرفی و ارائه آثارهنرمندان‌اند. جشنواره موسیقی فجر نیز از این قاعده مستثنی نبوده و طی سه دهه فعالیت به خاطر نداشتن آیین‌نامه‌ای مشخص دستخوش تغییراتی شده است.
ندا سیجانی: بیش از 30 سال است که هر سال همزمان با سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی جشنواره‌های مختلف فرهنگی و هنری در ایران برگزار می‌شود؛جشنواره‌هایی که فرصت خوبی برای معرفی و ارائه آثارهنرمندان‌اند. جشنواره موسیقی فجر نیز از این قاعده مستثنی نبوده و طی سه دهه فعالیت به خاطر نداشتن آیین‌نامه‌ای مشخص دستخوش تغییراتی شده است. اما در جشنواره سال گذشته و امسال با تغییراتی که در مدیریت اجرایی آن ایجاد شد بخش‌های مختلفی توانستند بار دیگر به جدول جشنواره راه یابند؛اگر چه هنوز هم هنرمندانی در ژانرهای مختلف این انتظار را داشتند تا در جشنواره‌ای که وابسته به نهاد صنفی خانه موسیقی است نگاه حمایت‌گرایانه‌تری از اهالی موسیقی صورت گیرد. از نکات دیگر جشنواره سی و دوم موسیقی فجر امسال که طی سال‌های سال تنها نام فجر را به دنبال خود داشت اجرای آثار موسیقی انقلابی است که در گذشته بسیار کم رنگ به آن پرداخته می‌شد.به هرحال امیدواریم برگزاری جشنواره موسیقی فجر فرصتی برای درکنار هم قرار گرفتن تمامی ژانرهای موسیقی و ارائه یک جشنواره فاخر باشد. حمید رضا نوربخش رئیس سی و دومین جشنواره موسیقی فجر در خصوص جشنواره امسال در گفت‌وگو با «ایران»به بیان ویژگی‌های این دوره از جشنواره که از 24 دی تا اول بهمن در تهران برگزار می‌شود پرداخته است:
با گذشت سه دهه ازبرگزاری جشنواره موسیقی فجرآیا این جشنواره توانسته بیان‌کننده «دیپلماسی فرهنگی هنرمندان» باشد؟ هر سال درجشن سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران جشنواره‌هایی برگزار می‌شود که معطوف به این رخداد مهم است اما درتمامی این سه دهه سازوکار، رویکرد وچشم‌اندازمشخصی برای آن وجود نداشته وبا سلیقه، نظروتوانایی مدیران، با عملکرد قوی‌تر ویا معمولی‌تروضعیف برگزارشده است. اما به طورکلی به عقیده من جشنواره موسیقی فجر باید بتواند آیینه تمام نما و برآیندی از فعالیت‌های موسیقی کشوردرطی سال باشد به گونه‌ای که همه فعالان موسیقی دراین ویترین دیده شوند.همچنین درعرصه بین‌المللی نیز بتواند گفتمان وتعامل خوب وسازنده با مجموعه جشنواره‌های مشابه در کشورهای دیگرایجاد کند.
پس این امیدواری وجود دارد جشنواره‌ای که عنوان بین‌المللی ندارد بتواند به گفته شما در تراز جشنواره‌های جهانی قرار بگیرد؟ بله صددرصد. طبیعتاً در تعامل با جشنواره‌های مختلف دنیا داد و ستدهای خوب فرهنگی رقم می‌خورد؛ ما نیز طی این دوسال دراین زمینه موفق عمل کرده‌ایم و با مجموعه‌های معتبر جهانی وارد گفت‌وگو و تعامل شده‌ایم و درجشنواره موسیقی سال گذشته و پیش رو ازهنرمندان شاخص تقریباً همه ژانرها و از کشورهای مختلف دعوت به عمل آمده است. این هنرمندان درعرصه‌های مختلف ومعتبر جشنواره‌های جهانی از فعالان و شناخته شدگان هستند، کسانی که درطول سال برنامه‌های بسیاری را در سرتاسر دنیا برگزار کرده‌اند و برای مردم کشورهای مختلف و نیز کشورما شناخته شده هستند. بنابراین دعوت وحضورتعدادی ازمدیران جشنواره‌ها به جشنواره موسیقی فجروآشنایی با گروه‌ها، اجراها و بخش‌های مختلف موسیقی کشورمان می‌تواند پل ارتباطی با هنرمندان، جشنواره‌ها و کشورهای دیگر باشد و ادامه یافتن این تعامل که منشأ تحول درعرصه فرهنگ و هنر و موسیقی است معرف خوبی برای بهتر شناساندن موسیقی و فرهنگ ما است درواقع جشنواره موسیقی فجر این ظرفیت را دارد که بتواند دراین زمینه خوب و موفق عمل کند.
با اینکه سال‌های بسیاری از فعالیت این جشنواره گذشته است اما تا به امروز نتوانسته به مانند دیگر جشنواره‌ها چون فیلم، تئاتر دارای آیین‌نامه و اساسنامه مشخصی باشد. تدوین اساسنامه برای جشنواره موسیقی فجر وظیفه من نیست؛ جشنواره‌ها زیر مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هستند و طبیعتاً می‌بایستی مدیران آتی وزارتخانه برای جشنواره‌ها دستورالعمل واساسنامه تدوین کنند تا سازوکار مشخصی برای آن تعریف شود که درحال حاضر نیز این مسأله درحال بررسی و تدوین است. البته جشنواره موسیقی فجردراین سال‌ها به صورت اجمالی و با یک سازو کار به فعالیت خود ادامه داده است اما باید این مسأله بدرستی بررسی شود تا افرادی که می‌خواهند در جشنواره شرکت داشته باشند به اساسنامه جشنواره ارجاع یابند.
در جلسه گفتمان ضرب‌الاصول که به بررسی و نقد عملکرد دولت یازدهم در زمینه موسیقی پرداخته بود آقای علی مرادخانی معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اشاره داشتند جشنواره موسیقی فجر به خانه موسیقی واگذار شده است. در واقع شما هم مسئولیت نظارت و ریاست جشنواره را برعهده دارید وهم در قالب خانه موسیقی می‌باید حامی هنرمندانی باشید که طی سال اجرا نداشته یا اجرای کمتر داشته‌اند وانتظار دارند در جدول جشنواره قرار بگیرند آیا توانسته‌اید این نگاه متعادل را حفظ کنید و ازهمه سلیقه‌ها دعوت به عمل بیاورید؟ طبیعتاً جشنواره موسیقی فجردرهردوره رویکرد خاص خودش را دارد وهرکسی که درخواست شرکت در جشنواره را داشته باشد به این معنا نیست که باید درجشنواره حضور یابد بلکه جشنواره با در نظر گرفتن کیفیت و رویکرد خود بعضی از برنامه‌ها را می‌پذیرد.تعدادی از گروه‌ها 10 روز پیش از برگزاری جشنواره اجرای کنسرت داشته‌اند بنابراین منطقی نیست که اجرایی دوباره در جشنواره موسیقی فجر داشته باشند. اما در برنامه امسال جشنواره موسیقی فجر تعدادی ازهنرمندان درخواست داشتند که درجشنواره شرکت کنند و تعداد دیگربه دعوت جشنواره حضور دارند و به نظرمن تقریباً تمامی کسانی که درخواست داده‌اند درجدول جشنواره قرار گرفته‌اند و این حق هرجشنواره‌ای است که همه دوستان درجشنواره موسیقی فجرشرکت داشته باشند. اما دربخش موسیقی پاپ هنرمندانی چون محسن یگانه و محمد علیزاده پیش از جشنواره درتهران اجرای کنسرت داشته ودر جدول جشنواره مشاهده می‌شوند. موسیقی پاپ دربخش جنبی جشنواره قراردارد ومسأله‌اش فرق می‌کند این بخش مخاطبان گسترده و خاص خود را دارد و برای حمایت ازجشنواره نیست.
با واگذار شدن جشنواره موسیقی فجربه نهادی چون خانه موسیقی، این صنف درآینده چه وظایف و برنامه‌هایی برای جشنواره خواهد داشت؟ بخش حرفه‌ای موسیقی کشورما واستادان موسیقی چندان القایی به جشنواره موسیقی فجر نداشتند بنابراین دردرجه اول باید تلاش شود با ایجاد یک سازوکار، نظرمثبت جامعه حرفه‌ای موسیقی وفعالان این حوزه را به جشنواره موسیقی فجر جذب کنیم. ما به‌دنبال ایجادهمگرایی هستیم تا فعالان موسیقی درجشنواره فجربا انگیزه حضورداشته باشند نه با خواهش و تمنا ویا دریافت مالی. درواقع باید بستری ایجاد شود که فعالان این بخش درهمه ژانرهای موسیقی علاقه‌مند باشند دراین اتفاق حضور پیدا کنند. بنابراین با گنجاندن بخش جایزه «باربد» به دنبال آن بودیم که انگیزه واشتیاقی درفعالیت‌های سالانه هنرمندان ایجاد کنیم تا برآیند آن درجشنواره موسیقی فجرنمایان شود و قطع به یقین اگر این اتفاق میسر شود شاهد یک جشنواره پررونق خواهیم بود که می‌تواند آیینه‌تمام نمای موسیقی ما باشد. طبیعتاً اگرجشنواره‌ای بخواهد با نگاه سلیقه‌ای به کارخود ادامه بدهد ودرانحصاریک عده یا ژانری ازموسیقی باشد امیدی به موفقیت آن نخواهد بود بلکه می‌بایستی جشنواره موسیقی فجر بتواند همه سلایق را با یک استاندارد مشخص جذب کند وبا یک همگرایی خوب، علاوه برشور و نشاط نظرجامعه ومخاطبان را جلب کرده تا همه مخاطبان و مردم منتظر این رخداد مهم هنری باشند. این در واقع همه هدفی است که یک جشنواره موفق باید به آن برسد و ما هم به‌دنبال آن هستیم.
دربخش جایزه «باربد» بخش‌های مختلف یک آلبوم چون خواننده وآهنگسازی یک اثرمورد بررسی قرارمی گیرد. آیا برآیند فعالیت هنری یک هنرمند موسیقی تنها دربخش آلبوم است یا نیاز است اجراهای صحنه‌ای نیز ارزیابی شود؟ بله. نیاز است اجراهای صحنه‌ای هنرمندان موسیقی نیز بررسی و مورد ارزیابی قرار گیرد. البته سال گذشته این موضوع را اعلام کردم اما متأسفانه چندان پیگیری نشد و خود من نیز سال گذشته با پایان یافتن جشنواره سی و یکم موسیقی فجر به دلیل حواشی بسیاری که به وجود آمد به طور کلی ازفکرجشنواره بیرون آمدم ودیگرتمایلی به شرکت در جشنواره نداشتم و تصمیم گرفتم فاصله بگیرم. ولی حقیقت مطلب این است که درنظرداشتیم این کارانجام بگیرد، درواقع برای بالابردن کیفیت ناچاریم ومی‌باید بتوانیم دربخش‌های مختلف چون تولید واجرا رقابت سالم ایجاد کنیم. درگذشته هرفرد آن‌طورکه برایش میسر بود وبا هرکیفیت آلبوم موسیقی تولید می‌کرد ودرجایی هم کار او رصد نمی‌شد ولی وقتی هنرمندی بداند که این آثاردر بخش‌هایی چون صدا‌برداری، شعر و ترانه وحتی بسته‌بندی و طراحی و گرافیک آلبوم رصد و داوری می‌شود و امتیاز خواهد داشت طبیعتاً دقت و وسواس بیشتری را برای آن در نظر می‌گیرد. ما منکرکارهای خوب وبد نیستیم. به‌طور مثال یک گروه موسیقی زحمت می‌کشد و کنسرتی با یک صدای بسیار بد برگزار می‌کند برای کسی هم کیفیت کارمهم نیست مردم هم پول خود را بیهوده خرج کرده ودرواقع به دور ریخته‌اند. درواقع برگزاری یک کنسرت کارحرفه‌ای است. البته هستند افرادی که کنسرت برگزار می‌کنند و واقعاً حرفه‌ای نیستند. بنابراین طبیعی است شکل برگزاری کنسرت به داوری گذاشته شود تا برگزار‌کنندگان با دقت و وسواس بالا یک اجرا را به روی صحنه ببرند. منتهی مطلب انجام این کارها نیازمند یک ساز و کار است که امیدوارم با تدوین آیین‌نامه انشاالله برای سال آینده شاهد رصد و ارزیابی این بخش هم باشیم.
یکی از اتفاقات خوب جشنواره سی و دوم موسیقی فجر که درجدول جشنواره مشاهده می‌شود در خصوص بخش موسیقی انقلاب است، در این باره کمی توضیح می‌دهید؟ جشنواره‌های فجر در مناسبت سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی است بنابراین باید نگاه جدی‌تری به این بخش وجود داشته باشد. البته در دوره‌های مختلف جشنواره موسیقی فجر آثار ارزشی و انقلابی به‌صورت کمرنگ وجود داشته است و باید به این نکته توجه داشت که یکی ازمقاطع درخشان موسیقی ما دراین سی و چند سال موسیقی این دوره بوده که یکی از بهترین آثار و رپرتوارهایی موسیقی ما است که بسیاری از آنها رفرنس و مرجع آن ژانر از موسیقی محسوب می‌شود.بنابراین می‌بایستی از موسیقی که درآن مقطع توسط هنرمندان شاخص که همه از استادان امروز موسیقی ما هستند بهره برد و این آثار بازخوانی و باز شنیده شود تا با زبان‌های مختلف به گوش نسل‌های متوالی برسد انشاالله که این موضوع ادامه پیدا کند و در سال‌های آینده در جشنواره موسیقی فجر بسیار پررنگ شاهد آن باشیم.
در زمینه موسیقی انقلاب آثار کمتری به گوش می‌رسد آیا ازسال آینده کارهای سفارشی با مضمون موسیقی فجر و انقلابی خواهیم داشت تا درجایزه «باربد»هم مورد ارزیابی قرار گیرد؟ خود من شخصاً به کار سفارشی چندان اعتقاد ندارم و بهتر است انگیزه تولید این گونه آثار در هنرمندان به وجود آید. موسیقی‌هایی که امروزه به آن افتخار می‌کنیم وهیچ گاه از شنیدن آن خسته نمی‌شویم هیچ کدام کار سفارشی نبوده است و صددرصد انگیزشی بودند و از درون هنرمند جوشیده است. به نظرمن تا به امروزدراین زمینه فراخوان داده شده است اما این فراخوان‌ها خروجی مشخص و جالبی نداشته‌اند و بهتر است بستری به وجود آوریم که در آن بستر این اتفاقات رقم بخورد. اگر بخوبی بیندیشیم و بستری برای هنرمندان فراهم کنیم تا دغدغه‌های آنها برطرف شود آنها می‌توانند با یک آرامش خاطر کارموسیقی تولید کنند. موسیقی سنتی ما امروزه درخطر است و با توجه به استعدادهای فراوان دراین بخش هر روز شاهد آن هستیم که ضعیف و ضعیف‌تر می‌شود درصورتی که ظرفیت‌های انسانی عظیمی در خوانندگی، نوازندگی، آهنگسازی و همه بخش‌ها وجود دارد؛ نیروهای خوبی که بستری برای حرکتشان فراهم نیست. بنابراین به نظرشما اگر سفارش اثری بدهیم خروجی خوبی خواهد داشت؟ ما در درجه اول باید به هنرمند پر و بال بدهیم و برای او فضای خوب کار کردن به وجود آوریم تا براحتی مخاطب خود را پیدا کند با جامعه ارتباط داشته باشد و آن را بشناسد در غیر این صورت اتفاق خوبی نخواهد افتاد. در بخش موسیقی که پاپ بسیاری از منتقدان براین نظرند موسیقی پاپ اجراهای خود را در طول سال‌ها با مخاطبان بسیار برگزار می‌کند آیا می‌توان جشنواره‌ای مجزا برای موسیقی پاپ برگزار کرد و برگزیدگان آن به جشنواره موسیقی فجر راه یابند؟ بازهم تأکید می‌کنم موسیقی پاپ مخاطب خود را دارد و موسیقی جشنواره‌ای نیست یعنی بخش موسیقی پاپ بخش خوب و پرمخاطب موسیقی ما است و باید درجدول جشنواره قرار گیرد و به نظر من ضرورتی ندارد جشنواره‌ای مجزا برای آن برگزار کرد.
اما انتظار این است که از نسل‌های گذشته موسیقی پاپ که قطعاً آثار حرفه‌ای تری را تولید کرده‌اند در جشنواره‌های موسیقی حضور داشته باشند؟ همانطور که پیش ازاین گفتم باید زمینه‌ای به وجود آوریم که جشنواره موسیقی فجر جذاب و یک ویترین پربیننده باشد. بعضی از ویترین‌ها آنقدر جذاب هستند که هر چه در آن قرار داده می‌شود قابل دیدن است ولی وقتی ویترینی جذاب نباشد بهترین‌ها هم به چشم نمی‌آید و دیده نمی‌شود. به طور مثال در گذشته (دهه 30 – 40) رسانه‌ای چون رادیو رسانه‌ای غالب بود، آنقدر این تریبون مهم جذابیت داشت که همه هنرمندان شاخص موسیقی ما با برنامه رادیویی به کشور معرفی شدند.یعنی یک خواننده با یک آواز دررادیو به همه مردم ایران معرفی می‌شد چرا که میلیون‌ها گوش در یک ساعت مشخص آماده شنیدن صدای او در برنامه «گلها» یا «تک نوازان» بود. در واقع یک نوازنده با 5-4 برنامه کاملاً شهره آفاق بود.ما نیزامروزه باید چنین برنامه‌ها و سازوکارهایی را ایجاد کنیم نه اینکه هر سال به دنبال هنرمند باشیم و با خواهش و تمنا از او دعوت شود که در جشنواره شرکت کند بلکه خود هنرمند باید برای حضور در جشنواره این موضوع را دنبال کند.
به برنامه‌های رادیویی و موسیقی فاخر آن روزها مثل «گلها» اشاره کردید؛ این موسیقی درآن دوره توانست توسط رسانه ملی چون رادیو مخاطبان بسیاری را به خود جذب کند اما شرایط موسیقی کشور و عدم همکاری رادیو و تلویزیون امروزه به‌گونه‌ای شده که ویترین جشنواره ما موسیقی پاپ شده است؟ بله به این علت که ما تریبون نداریم و رسانه ملی ما به این مسأله بی‌توجه است. از رسانه ملی فرم دیگری از موسیقی تبلیغ می‌شود. جالب است بدانید 60-50 شبکه‌ماهوار‌ای فارسی زبان درآن سوی آب‌ها موسیقی را تبلیغ می‌کنند که درداخل کشور ما نیز همین موسیقی تبلیغ می‌شود جالب‌تر اینکه درتمامی این شبکه‌های ماهواره‌ای نه تک نوازی تار دیده می‌شود و نه دو نوازی سه تار، تمبک یا برنامه موسیقی سنتی. بنابراین وقتی در آن شبکه‌ها دیده نمی‌شود واضح است که در شبکه ما هم به چشم نمی‌خورد. نسل جوان ما تفاوت تار و کمانچه را نمی‌داند آن زمان انتظار داریم که موسیقی فاخر تولید شود!؟ در صورتی که رسانه ملی باید به این نکته توجه داشته باشد که موسیقی انواع و اقسام دارد و در تمام دنیا یک موسیقی است که براحتی مخاطب جذب می‌کند و از موسیقی دیگر باید حمایت و تبلیغ شود، این موسیقی خواص است نه عوام.
آیا درخصوص جشنواره موسیقی فجر رسانه ملی تعامل خواهد داشت؟ بله. سال گذشته پوشش خوبی داده شد امسال نیز شبکه‌های مختلف حضور خواهند داشت اما بحث من نشان ندادن ساز از تلویزیون است درصورتی که جدی‌ترین ومهم‌ترین عناصرفرهنگی ما ساز است که باید شناسانده ودیده شود تا مردم صدای آن را بشنوند نه اینکه نسل جوان تنها سازهای غربی را بشناسد و با ساز کشورش بیگانه باشد.
این اتفاقات بیشتردر جشنواره موسیقی فجربه چشم می‌خورد، جشنواره فیلم براحتی به مسیر خود ادامه می‌دهد؟ بالاخره در جشنواره فیلم یک همگرایی وجود دارد که امیدواریم درموسیقی نیز به وجود آید وجامعه موسیقی به معنای واقعی و نه زبانی با هم متحد باشند.
آیا کسانی که سال گذشته درجشنواره موسیقی فجر حائز رتبه و مقامی شدند امسال اجرای برنامه خواهند داشت؟ بله صد درصد. درجشنواره سی و دوم موسیقی فجربرگزیدگان جشنواره‌های دیگر چون جشنواره موسیقی جوان یا جشنواره موسیقی معاصر درجدول جشنواره قرار گرفته‌اند.سال آینده هم برگزیدگان جشنواره موسیقی کلاسیک ایرانی در جشنواره فجر حضور خواهند داشت در واقع به نوعی خروجی جشنواره‌هایی که طی سال برگزار می‌شود در جدول جشنواره قرار دارند.
منبع:ایران
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید