آرای سهروردی در قیاس / ضیاء موحد

1395/9/6 ۱۰:۳۵

شهاب الدین سهروردی (587-549 ه.ق) در کتاب مهم خود، حکمه الاشراق، ادعا می کند که نظریه قیاسات ارسطو را با کاهش تعداد قواعد آن ساده کرده است، به گونه ای که با همین تعداد اندک قواعد، اعتبار تمام ضرب ها قابل اثبات است. این کار (ساده سازی نظریه قیاسات ارسطو) با تحویل تمام قضایای سالب حملی و جزئی به قضایای موجب کلی و ارائه دو قاعده فرازبانی، یکی برای شکل دوم و دیگری برای شکل سوم قیاس صورت گرفته است. این مقاله به شرح بخش غیرموجه نظریه قیاس سهروردی پرداخته است و ادعای او را در مورد ساده کردن نظریه قیاس ارسطو بررسی می کند

چکیده: شهاب الدین سهروردی (587-549 ه.ق) در کتاب مهم خود، حکمه الاشراق، ادعا می کند که نظریه قیاسات ارسطو را با کاهش تعداد قواعد آن ساده کرده است، به گونه ای که با همین تعداد اندک قواعد، اعتبار تمام ضرب ها قابل اثبات است. این کار (ساده سازی نظریه قیاسات ارسطو) با تحویل تمام قضایای سالب حملی و جزئی به قضایای موجب کلی و ارائه دو قاعده فرازبانی، یکی برای شکل دوم و دیگری برای شکل سوم قیاس صورت گرفته است. این مقاله به شرح بخش غیرموجه نظریه قیاس سهروردی پرداخته است و ادعای او را در مورد ساده کردن نظریه قیاس ارسطو بررسی می کند.

مقدمه: قیاس توالی سه قضیه با شکل موضوع محمولی است. دو قضیه نخست "مقدمه" و قضیه سوم " نتیجه " خوانده می شود. هر یک از موضوع ها و محمول ها " حد" نامیده  می شود. هر قیاس سه حد دارد. حد مشترک بین دو مقدمه، " حد وسط " حدی که موضوع نتیجه باشد، " حد اصغر " و حدی که محمول آن باشد، : حد اکبر " نامیده می شود. همچنین " مقدمه کبری " و مقدمه شامل حد اصغر "مقدمه صغری " نام دارند. در متون سنتی اسلامی درباره منطق، مقدمه صغری قبل از مقدمه کبری می آید و این ترتیب عکس ترتیب قرار گرفتن مقدمه ها در متون سنتی اروپایی در باب منطق است.

متافیزیک پاییز و زمستان 1389 شماره 7 , 8

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی