مرآت الاصطلاح

1395/6/1 ۱۰:۱۴

فرهنگ مرآت الاصطلاح گردآودۀ رای رایان، آنندرام مخلص لاهوری، هندوی نامدار است که نگارش آن را در سال 1158 ق به پایان رسانده است. این اثر ارزشمند دانشنامه ای از اطلاعات ادبی، علمی و تاریخی و سرشار از اطلاعات علوم و فنون، حکایات شیرین و مثل های رایج در عصر صفوی است.

فرهنگ مرآت الاصطلاح گردآودۀ رای رایان، آنندرام مخلص لاهوری، هندوی نامدار است که نگارش آن را در سال 1158 ق به پایان رسانده است. این اثر ارزشمند دانشنامه ای از اطلاعات ادبی، علمی و تاریخی و سرشار از اطلاعات علوم و فنون، حکایات شیرین و مثل های رایج در عصر صفوی است.

آنندرام مخلص در این کتاب به نقل مطالب دیگر فرهنگ ها و درج شواهد از شاعران پیشین بسنده نکرده است؛ بلکه بیشتر به تقریر فارسی زبانان و اشعار فارسی گویان هم عصر یا نزدیک به عصر خود نظر داشته و از این حیث مرآت الاصطلاح درخور توجه خاص است. او در ضمن سرمدخل ها، اطلاعات دست اولی هم از بزرگان هم عصرش، مناسبات اجتماعی، سیاسی و اداری هندوستان و روابط سیاسی و اقتصادی هند و ایران به دست می دهد.

او همچنین در جای جای کتاب، لغات و اصطلاحات و امثال هندی و فارسی و آداب و رسوم و هندیان و ایرانیان را مقایسه کرده و از معدود کسانی است که به تطبیق ادبیات فارسی و هندی پرداخته و معادل سازی های رایج را مورد نقد قرار داده است. مخلص با نگاه دقیق و جست و جوگر خود اطلاعات ارزشمندی از کار کردار مردم روزگار خود بدست داده است و بسیاری از اصطلاحات دیوانی، هنری، پزشکی، جواهرشناسی و جز این ها را توضیح داده و بسیاری از گیاهان، میوه ها، داروها و مؤلفه های مدنی را معرفی کرده است. این ویژگی ها این فرهنگ را به اثری ممتاز در میان فرهنگ های مشابه بدل کرده است.

کتاب حاضر نخستین تصحیح انتقادی مرآت الاصطلاح بر اساس چهار نسخۀ خطی موجود در هندوستان، پاکستان و انگلستان است.

فهرست عناوین کتاب به شرح زیر است:

دیباچه

مقدمه

احوال و آثار رای آنندرام مخلص لاهوری

سالشمار زندگی آنندرام مخلص

معرفی مرآت الاصطلاح

دیباچۀ مؤلف

متن کتاب

پیوست 1 ملخص بیاص مخلص

پیوست  2 ملتقط مناصب

نمایه

کتاب نامه

آنندرام مخلص لاهوری، مرآت الاصطلاح، مقدمه و تصحیح: دكتر چندر شیكهر، دكتر قلیچ‌خانی و دكتر یوسفدهی، تهران، سخن، 600صفحه، شمارگان: 1100 نسخه، قطع: وزیری، بها:   650000 ریال، 1395.

منبع: میراث مکتوب