باستان شناسان در جستجوی دی.ان. ای ساکنان پیشین دره شمی

1394/11/17 ۱۳:۱۶

در ادامه کاوش های باستان شناسی روشمند در دره شمی ایذه، باستان شناسان با همکاری متخصصان علم انسان شناسی به دنبال یافتن آثاری از دی. ان. ای ساکنان پیشین دره شمی در یک آرامگاه دسته جمعی هستند.

 در ادامه کاوش های باستان شناسی روشمند در دره شمی ایذه، باستان شناسان با همکاری متخصصان علم انسان شناسی به دنبال یافتن آثاری از دی. ان. ای ساکنان پیشین دره شمی در یک آرامگاه دسته جمعی هستند.
 

 جعفر مهرکیان سرپرست هیأت کاوش در دره شمی ایذه این مطلب را در جمع خبرنگاران بازدید کننده از این محوطه تاریخی مطرح کرد.
وی افزود: وجود محوطه های باستانی گسترده در دره شمی و لزوم دستیابی به دوره کمتر شناخته پارتی باعث شده کاوش های مستمری در این منطقه شکل گیرد که کشف سکوهای آیینی، گورهای زیرزمینی، تکه های سفال، تختگاه، درب سنگی، پوشش خرپشته ای درگاه، سازه های معماری تمام سنگی و... نمونه ای از آنهاست.
وی با اشاره به ساختارهای معماری کشف شده در این محوطه تاریخی گفت: به دلیل اینکه این محوطه هنوز تملک نشده، حفاری ها را در مناطقی متمرکز کرده ایم که در آنها کشتی صورت نمی گیرد که این کار را بسیار سخت کرده است.
او افزود: در این محوطه باستانی با سنگ های انباشته ای مواجهیم که سازه های بدوی ساخته شده زیر آنها به نظر نمی رسد متعلق به افرادی باشد که ما به دنبال کشف جلوه هایی از فرهنگ آنها هستیم.
مهر کیان خاطرنشان کرد: به دلیل حضور نداشتن باستان شناسان در این محوطه باستانی در سالهای گذشته سنگ های موجود در محوطه به منظور سهولت در کار کشاورزی توسط اهالی جابه جا شده اند که البته آنها نیز در این باره مقصر نیستند زیرا که از این طریق امرار معاش می کنند.
این باستان شناس با اشاره به آرامگاهی دسته جمعی در قسمتی از محوطه که مورد دستبرد حفاران غیر مجاز قرار گرفته افزود: به دلیل حفاری صورت گرفته در این گور و از بین رفتن سقف آن فعلا به همین شکل حفظ شده است.
مهر کیان با بیان اینکه با پیوستن یک فیزیکال آنتروپلوژیست که روی دی. ان. ای کار می کند تحقیق و مطالعه در این آرامگاه آغاز می شود.
وی تصریح کرد: با وجود اینکه این آرامگاه پیش از این مورد حفاری واقع شده است مطمئن هستیم اطلاعات ارزنده ای از آن به دست خواهد آمد.
این باستان شناس با اشاره به نحوه قرار گیری تکه های سنگ در سراسر محوطه که گویی به یکباره پاشیده شده اند تصریح کرد: این نحوه قرار گیری سنگها از یک رویداد تاریخی مانند فروپاشی حکومت الیماییان شاید در دوره ساسانی حکایت می کند.
مهر کیان با اشاره به سکوهای آیینی که حین کاوش در دره شمی کشف شده اند تصریح کرد که ساختار منظمی که در جهت های اصلی با استفاده از سنگ های قواره شده ساخته شده همزمان با یورش به این نیایشگاه و فرو انداختن تندیس هایی همچون پیکره مفرغی مرد پارتی به وجود آمده است.
او در ادامه با اشاره به کشف یک گور با ابعاد سه در چهار متر که کف، سنگ و دیوارش از سنگ تشکیل شده، این نوع معماری را یک شاهکار دانست زیرا که در آن چوب، ملات، فلز و هیچ ماده چسباننده ای به کار نرفته است.
این باستان شناس افزود: دره شمی دامنه های کوه بی لوا در کرانه باختری تا خشک رود شمی در سوی خاوری و آب روهایی در شمال و جنوب گستره ای که یک مثلت را تشکیل می دهد در بر می گیرد.
وی تصریح کرد: این گستره که هسته های دیگری را در پیرامون خود جایداده قلمرویی باستانی است که بنا به شاهد تاریخی دوره اشکانیان را که در خوزستان باید دوره المایی بدانیم در بر می گیرد و ما در آن با فرهنگی آشنا می شویم که با داشتن ویژگی های خاص بومی از ایلامیان سلوکیان و پارتها بهره گرفته است.
کشف گور سردابه ای سنگی
مانا رحمانی کارشناس ارشد باستان شناسی و عضو هیأت باستان شناسی کاوش دره شمی با اشاره به سابقه کاوش در این محوطه تاریخی تصریح کرد: بررسی های باستان شناسی در دره شمی ایذه چهار سال پیش آغاز و طی آن سه فصل کاوش به انجام رسیده است.
او با اشاره به اینکه هم اکنون در دوره تمدید فصل سوم کاوش قرار داریم گفت: در حال حاضر هیأت ایتالیایی به دلیل اتمام اعتبار ویزا در محوطه حضور ندارند و اسفند ماه به جمع باستان شناسان ایرانی خواهند پیوست.
این باستان شناس با اشاره به گوشه ای از تاریخچه کاوش ها در دره شمی افزود: این محوطه 79 سال پیش پس از یکجانشینی عشایر به طور اتفاقی و در جریان کشف پیکره مفرغین مرد پارتی کشف شد.
به گفته او اشتاین در مسیری که برای شناسایی راه های باستان شناسی ایران طی کرده به تخت گاه شمی برخورده و یک هفته در این محوطه به کاوش پرداخته است.
وی گفت: از آن سالها به بعد به جز بررسی های مهر کیان در دهه شصت، تا چهار سال پیش که هیأت مشترک ایران و ایتالیا بررسی اینجا را آغاز کرده اند کاوش دیگری در دره شمی صورت نگرفته است.
رحمانی در ادامه به دستاوردهای کاوش ها در سه فصل اشاره کرد و افزود: فصل اول به دنبال کشف دیواری از تختگاهی که اشتاین ازآن سخن گفته بود آغاز شد .
به گفته این باستان شناس، در این فصل چند ترانشه حفر و اولین گور سردابه ای به همراه یک سازه آجری کشف شد که از سنگ های قواره شده بدون ملات تشکیل شده بود.
وی در ادامه هدف از فصل دوم کاوش در دره شمی را کشف سازه های آیینی اعلام کرد که در آن چهار آرامگاه شناسایی شد و مهمترین آنها آرامگاه سردابه ای سنگی شماره 23 بود که برخلاف گورهای هم دوره اش که با آجر ساخته شده اند، از سنگ ساخته شده و قدیمی تر از آنهابه نظر می رسد.
در بررسی های سطحی صورت گرفته در این فصل ، سفالهای فرا هخامنشی ، سکه های مسی بی ارزش دوره الیمایی ، تکه های سفال ، درب سنگی ، آرامگاه ها و... کشف شد.
به گفته این باستان شناس، در کاوش فصل سوم علاوه بر اینکه در سایت بالای محوطه سازه اشتاین پیگیری می شد در سایت پایین نیز ادامه پلکان آرامگاه مورد کاوش قرار گرفت و گروه باستان شناس به یک سازه برخوردند که انگار آرامگاه را محصور کرده بود.
رحمانی، مهمترین کشف در فصل سوم کاوش در دره شمی را کشف سه سکوی آیینی اعلام کرد که گروه در مدت کاوش کار خود را بر آنها متمرکز کرده بودند.
** وجود گورهای زیرزمینی پیش از متروک شدن دره شمی
فرجی کارشناس ارشد باستان شناسی و عضو هیأت کاوش دره شمی نیز با بیان گوشه ای از کارهای صورت گرفته در ترانشه شماره 10 تصریح کرد: کاوش در ترانشه شماره 10 معروف به تراس خان جان که اسم صاحبش بر روی آن گذاشته شده، به کشف یک سازه معماری منجر شد که به صورت خشکه چین بدون استفاده از هیچ گونه ملاتی ساخته شده است.
وی افزود: این فضای مربع شکل از فضاهای جانبی شامل اتاق ها ، پاشنه های چوبی درب و سکوهای داخلی و خارجی تشکیل شده است.
این باستان شناس اظهار داشت: به این سکوها در اصطلاح معماری چول گفته می شود ، در چول داخلی رختخواب و در چول خارجی مشک آب گذاشته می شود البته کاربری چول ها در زمان گذشته مشخص نیست.
وی با بیان دلیل انتخاب این ترانشه برای کاوش گفت: در سمت شرق این محوطه آرامگاهی وجود دارد که توسط حفاران غیر مجاز تخریب شده است که بعد از بررسی های گروه، دیواری در آن مشاهده شد ولی به دلیل اتمام فصل کاوش کار در آن متوقف شد.
این باستان شناس، با بیان اینکه در فصل سوم دیوار ی که به آن اشاره شد پیگیری و در نهایت به این سازه معماری رسیدیم تصریح کرد:سازه کشف شده با سازه های آرامگاهی هم دوره نیستند زیرا که بعد از متروک شدن محوطه، این گورهای منفرد در اینجا شکل گرفته اندو پیش از آن تمامی گورها زیر زمینی بوده اند.
او با اشاره به اینکه دوره های کشفیات بالا مشخص نیست خاطرنشان ساخت که سفالها برای آزمایش به ایتالیا فرستاده شده اند و در انتظار پاسخ هستیم.
فرجی در ادامه به گور یک بچه 2-3 ساله با ساختار چارچینه سنگی اشاره کرد که تقریبا رو به قبله دفن شده است و گفت: در زیر پای این بچه جمجمه و استخوان های دست و پای بچه دیگری نمایان است که به شکل تدفین ثانویه دفن شده است.
او با اشاره به مشاهده یک گور منفرد در خارج از ساختار معماری که قبلا مورد حفاری قرار گرفته است تصریح کرد: بنابه شواهد موجود ممکن است این دو گور به دوران اسلامی متعلق باشند زیرا که رعایت سنت های پیش از اسلام در هنگام تدفین در دوره اسلامی نیز رایج بوده است.
فرجی در ادامه به یک آرامگاه زیر زمینی اشاره کرد که سنگ های زیادی روی آن قرار گرفته بوده و حفاران چهار ردیف سنگ های شیربانی آن را از بین برده اند.

منبع: ایرنا